HayForum: Destruction of Armenian heritage in Georgia

Kakheti, Gremi | Կախեթի, Գրեմ քաղաքատեղիի բազմաթիվ հայոց եկեղեցիներից մեկի արևմտյան ճակատում ագուցված գեղաքանդակ երեք խաչքարերը (ԺԶ դար) 2000-ական թթ. սկզբներին չեզոքացնելու մտքով պատել են բետոնով:
სერიიდან "მოძმე" ჰაოსი და ქართლოსი. საქართველოს აღმოსავლეთით, კერძოდ კახეთის ქალაქ (კახეთის სამეფოს ყოფილი დედაქალაქი) გრემში არსებული მრავალი სომხური ეკლესიებიდან ერთ-ერთის დასავლეთ ფასადზე მხატვრულად გამოქანდაკებული სამი ცალი ხაჩქარის (XVI ს.) დამალვის მიზნით, 2000-იან წლებში ხაჩქარების ზედაპირი გალესილ იქნა ბეტონით.

Tbilisi | Տփղիսի (Թբիլիսի) Բեթղեհեմի Սբ. Աստվածածին եկեղեցու սյուներից մեկին ագուցված խաչքարերից (ԺԸ դար), նույնպես անհետացվել է:
სერიიდან "მოძმე" ჰაოსი და ქართლოსი. ტიფლისის (თბილისი) ბეთლეემის წმ. ღვთისმშობლის ეკლესიის ერთ-ერთ სვეტზე მორგებული ხაჩქარიც (18 საუკუნე) გამქრალა.

Tbilisi | Տփղիսի (Թբիլիսի) Բեթղեհեմի Սբ. Աստվածածին եկեղեցու 1884 թ. իրականացված նորոգությունների մասին պատմող արձանագրությունն անհետացված:
სერიიდან "მოძმე" ჰაოსი და ქართლოსი. ტიფლისის (თბილისი) ბეთლეემის წმ. ღვთისმშობლის ეკლესიაში 1884 წელს განხორციელებული რესტავრაციის შესახებ მომთხრობი ხელნაწერა გაუქმებულია.

Tbilisi | Տփղիսի (Թբիլիսի) Բեթղեհեմի Սբ. Աստվածածին եկեղեցու արևմտյան ճակատին ագուցված 1718 թ. խաչքարը նույնպես անհետացվել է:
სერიიდან "მოძმე" ჰაოსი და ქართლოსი. ტიფლისის (თბილისი) ბეთლეემის წმ. ღვთისმშობლის ეკლესიაში, დასავლეთ კედელზე არსებული 1718 წლის ხაჩქარიც გაქრა.

Surami, Shida Kartli region | Սուրամի Սբ. Գրիգոր եկեղեցին է, 1996-1997 թթ. նախ եկեղեցին խլվեց տեղի հայերից, ովքեր շաբաթը մեկ անգամ հայերենի դասեր էին առնում Թբիլիսիից հրավիրված ուսուցչի շնորհիվ (տեղի վրաց միջնակարգ դպրոցի վրացազգի տնօրենը հայերենի պարապմունքներին մասնակցող երեխաներին ահաբեկել էր, ասելով որ այդ դասընթացներին մասնակցողները կհեռացվեն միջնակարգ դպրոցից): Ապա` քանդեցին եկեղեցու բարձր բեմը, քերեցին հին որմնանկարները, անհետացրին մկրտության ավազանը և վրացական ոճի նորոգություններից հետո օծեցին վրաց եկեղեցու ծեսով և բացեցին որպես վրաց գործող եկեղեցի: Ի դեպ, 1996 թ. տ. Եկատերինա Կարապետյանի կատարած լուսանկարում երևում է բեմը քանդելու պահին լոմը ձեռքին վրաց հոգևորականը:
სერიიდან "მოძმე" ჰაოსი და ქართლოსი. ეს სურამის წმ.გრიგორის ეკლესია არის. 1996-1997 წწ. ეკლესია წაართვეს ადგილობრივ სომხებს, რომლებიც კვირაში ერთხელ ეკლესიაში ესწრებოდნენ სომხური ენის გაკვეთილს. გაკვეთილი ტარდებოდა თბილისიდან ჩამოყვანილი სპეციალისტის მიერ (ადგილობრივი ქართული საშუალო სკოლის ქართველმა დირექტორმა, სომხური ენის გაკვეთილის დამსწრე მოსწავლეებს დაემუქრა, რომ სკოლიდან გარიცხავს იმ მოსწავლეს, ვინც დაესწრება სომხური ენის მეცადინეობას.) შემდეგ, დანგრეულ იქნა ეკლესიის მაღალი საკურთხეველი, წაშალეს ძველი ფრესკები, გააუქმეს ის ადგილი, სადაც ტარდებოდა ნათლობის წესი და ეკლესიის ქართულ სტილზე გადაკეთების შემდეგ აკურთხეს ქართული ეკლესიის წესით, შემდეგ გაიხსნა, როგორც მოქმედი ქართული ეკლესია. სხვათაშორის, 1996 წ. ეკატერინა კარაპეტიანის მიერ გადაღებულ ფოტოში ჩანს, თუ როგორ ანგრევს რკინის ლომით საკურთხეველს ქართველი მამაო.

Tsavkisi village | Տփղիսամերձ Ծավկիս գյուղի Սբ. Սարգիս եկեղեցին 2000-ականների սկզբներին երկրի երեսից իսպառ ջնջվեց և տեղում վրաց նոր եկեղեցի կառուցվեց:
სერიიდან "მოძმე" ჰაოსი და ქართლოსი (XI ს). ტიფლისთან (თბილისი) ახლოს მდებარე სოფელ წავკისში, "სურბ სარქისის" სახელობის ეკლესია 2000-იანი წლების დასაწყისში განადგურდა, მის ადგილზე აშენდა ახალი ქართული ეკლესია.

Shindis village | Տփղիսամերձ Շինդիս գյուղի 1866-1873 թթ. կառուցված Ծիրանավոր Սբ. Աստվածածին եկեղեցու արևմտյան ճակատից բացված մուտքի եռալեզու շինարարական արձանագրությունը, որի ոչնչացումից հետո տեղում նկարվել է Մարիամ Աստվածածինը:
სერიიდან "მოძმე" ჰაოსი და ქართლოსი (X ს). ტიფლისთან (თბილისი) ახლოს მდებარე სოფელ შინდისში, 1866-1873 წწ. აშენებული "წირანავორ სურბ ასტვაწაწინ" ეკლესიის დასავლეთ ფასადზე გახსნილი შესასვლელის სამენოვანი სამშენებლო ხელნაწერის განადგურების შემდეგ, ფასადზე, მის ადგილას გამოსახულ იქნა წმინდა მარიამი.

Tbilisi | Տփղիսի (Թբիլիսի) Բեթղեհեմի Սբ. Աստվածածին եկեղեցու գմբեթի միջի հին որմնանկարները բոլորովին քերեցին և փոխարինեցին նոր նկարչությամբ:
სერიიდან "მოძმე" ჰაოსი და ქართლოსი. ტიფლისის (თბილისი) ბეთლეემის წმ. ღვთისმშობლის ეკლესიის გუმბათში არსებული ფრესკები მთლიანად წაშლილ იქნა და შეცვლილ იქნა ახალი ნახატებით.

Tbilisi | Տփղիսի (Թբիլիսի) հարավարևմտյան կողմում գտնվող Թելեթի Սբ. Գևորգ վանքի զանգակատան հարավային պատին ագուցված տեր Հակոբի 1681 թ. խաչքարը` 1990-ական թթ. սկզբներին քարթլոսավարի սրբագրված:
სერიიდან "მოძმე" ჰაოსი და ქართლოსი. ტიფლისის (თბილისი) სამხრეთ-დასავლეთით მდებარე, თელეთის წმინდა გიორგის მონასტრის სამრეკლოს სამხრეთ კედელზე არსებული,მამაო ჰაკობის 1681 წლის ხაჩქარი გადაკეთებულ იქნა (კორექტირებულ იქნა) ქართლოსურზე.